کچلی ریش اصطلاحی پزشکی برای آلودگی قارچی مو و پوست در قسمت ریش‌دار صورت است. این قارچ پوستی قسمت پایین صورت را آلوده می‌کند و ممکن است تا گردن هم گسترش پیدا کند. آلودگی قارچی پوست صورت را کچلی صورت هم می‌نامند درواقع این اصطلاحات پزشکی تا حدودی با یکدیگر مشترک هستند. بااین‌حال کچلی ریش دقیقاً به آلودگی قارچی در قسمت ریش‌دار در مردها به‌ویژه افراد بزرگسال و بالغ اشاره می‌کند. کچلی ریش یک بیماری پوستی نادر است. اگرچه کچلی ریش در سرتاسر دنیادیده شده اما با روش‌های بهداشتی مدرن به حداقل پراکندگی خود رسیده است. کچلی ریش را نباید با فولیکولیت (عفونت ریشه مو) اشتباه گرفت زیرا فولیکولیت بر روی قارچ ریش قرار می‌گیرد و روی آن زندگی می‌کند پس این دو حالت عفونی دارای شرایط مجزا هستند.

این نوع کچلی بیشتر در نواحی روستایی مشاهده شده و عوامل ایجاد کننده آن معمولا از حیوانات کسب می شوند بنابراین عوامل این بیماری بیشتر درماتوفیت های حیوان دوست هستند.

کچلی ریش بیشتر به وسیله ترایکوفیتون منتاگروفایتیس و ترایکوفیتون وروکوزوم ایجاد می شود که هر دوی آنها ممکن است از گاو کسب شود. ترایکوفیتون منتاگروفایتیس از اسب و سگ نیز به انسان منتقل میگردد و میکروسپوروم کانیس یک عامل غیر شایع کچلی ریش است ترایکوفایتون روبروم عامل غیر شایع کچلی ریش است و در مواردی که عفونت به وسیله آن ایجاد می شود ممکن است از جای دیگر بدن و یا از طریق وسایل غیربهداشتی سلمانی منتقل شده باشد.

ابتدا ضایعه را از نظر وجود موهای سست و شکننده ،خال سیاه اسکوچولا و وجود پوسته مورد بررسی قرار داده ، سپس موهای آلوده را با اشعه ماوراء بنفش (چراغ وود) امتحان نموده و در صورتی که موها دارای فلورسانس سبز رنگ بودند از موهای مزبور نمونه تهیه می شود. در غیر اینصورت فقط باید از موهای کدر و خاکستری رنگ برداشت گردد.

برای برداشت و جمع آوری نمونه در صورتی که موهای ریش و سبیل بلند باشد ابتدا با قیچی استریل موها را کوتاه کرده و محل ضایعه را با گاز آغشته به الکل 70 درصد تمیز نموده و با موچین سر پهن از موهای نقاط مختلف ضایعه برداشت نموده و نمونه ها را روی لام شیشه ای تمیز یا پاکت جمع آوری می نمایند اگر ضایعه حاوی شوره یا پوسته هایی باشد،لازم است که از آنها نیز برداشت صورت گیرد .

کچلی ریش و کچلی سر هر دو به روشی شبیه به هم درمان می‌شوند. در این کار باید موهای محل موردنظر را تراشید و از ضد قارچ موضعی بر روی آن استفاده کرد. اگرچه عوامل موضعی برای اکثر عفونت‌های درماتوفیت از نوع خفیف تا متوسط کاربرد دارد ولی برای مورد قارچ ریش عوامل ضد قارچی دهانی هم لازم است. داروهای ضد قارچ شامل این موارد هستند:

فلوکونازول

گریزئوفولوین

ایتراکونازول

تربینافین

این داروها باید به مدت ۴ تا ۶ هفته مورد استفاده قرار گیرند تا بیماری به‌طور کامل از بین برود. برای جلوگیری از بازگشت بیماری باید اقدامات پیشگیرانه‌ای را انجام داد. برخی اوقات قبل از درمان بیماری قارچ باید اقدامات ضد باکتریایی و آنتی‌بیوتیکی انجام داد. انجام این کار به‌ویژه قبل از اصلاح موهای باقی‌مانده مهم است. اصلاح مو در محل بیماری کریون مشکل است و باعث آسیب به پوست و حتی باقی ماندن جای زخم‌ها برای مدت طولانی می‌شود.

اگرچه این بیماری امروزه رایج نیست اما هنوز در بخش‌هایی از دنیا بیماری شایعی محسوب می‌شود. برخی از اقدامات پیشگیرانه عبارت‌اند از:

برای اصلاح صورت همیشه از یک تیغ تمیز استفاده کنید. هرگز از تیغ مشترک استفاده نکنید و مطمئن شوید که آرایشگر هنگام اصلاح صورتتان از تیغ جدید استفاده می‌کند.

مراقب باشید وسایل شخصی خود مانند حوله را با فردی که مبتلابه کچلی ریش است به اشتراک نگذارید. این بیماری می‌تواند منتقل شود به‌ویژه پس از اصلاح صورت که برش‌های کوچک تیغ راه را برای ورود قارچ‌ها باز می‌کند.

موهای صورتتان را با تیغ تمیز کنید. به خاطر داشته باشید که از تیغ تمیز استفاده کنید. تمیز کردن صورت با هر روش دیگر احتمال ابتلا به کچلی ریش را افزایش می‌دهد.

پس از دست زدن به حیوانات دست‌های خود را به‌طور کامل بشویید. به‌ویژه آن‌هایی که مستعد به این بیماری هستند باید بیشتر مراقب باشند.

از درمان کامل عفونت‌های قارچی در قسمت‌های دیگر بدن مانند قارچ موی سر، کشاله‌ی ران و پاها اطمینان حاصل کنید تا از انتقال بیماری از این قسمت‌ها به‌صورت جلوگیری شود.

از یک روش ضد باکتریایی برای ضدعفونی کردن ناحیه‌ی موردنظر پس از اصلاح استفاده کنید. همچنین برای بهداشت مطلوب از مرطوب‌کننده برای مراقبت از پوستتان استفاده کنید.